Pháp thoại: Vô Thường là phương pháp tu tập do thầyTrừng Sỹ giảng tại Chùa Cổ Lâm, thành phố Seattle, tiểu bang Washington ngày 3 tháng 3 năm 2012.
Dharma talk: Impermanence is the method of cultivation offered by Thầy Trừng Sỹ at Cổ Lâm, Seattle City, Washington State on March 3, 2012.
Vô Thường là phương pháp tu tập
Nam Mô A Di Đà Phật,
Kính thưa toàn thể hội chúng,
Trước khi chúng ta nói pháp và nghe pháp, lời nói đầu tiên của chúng con xin gửi đến kính chúc Hoà thượng Viện Chủ và chư Tôn Đức Tăng Ni nơi đây, và đại diện đạo tràng, có mặt nơi đây sức khỏe dồi dào, thân tâm an lạc.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Kính thưa qúy vị,
Buổi làm việc hôm nay, chúng ta nói pháp và nghe pháp, đề tài hôm nay xin trình bày đến qúy vị đã viết trên bản “Vô Thường là phương pháp tu tập”
Đề tài thuyết trình cho qúy vị là đề tài “Vô Thường”, thời gian chúng ta có khoảng là 1 tiếng và để dành năm phút ban đầu qúy vị có thắc mắc gì về đề tài này thì nói ra. Sau đó trình bày thêm cho qúy vị để hiểu thêm sau đó cuối cùng để cho qúy vị thêm 10 phút nếu qúy vị có thắc mắc và trở ngại thì qúy vị hỏi lại. Đó là phương pháp tu và học là như thế đó.
Và phương pháp làm việc là để 5 phút cho qúy vị có thắc mắc gì về đề tài Vô Thường, việc làm thứ hai là sau đó Sư chú này trình bày cho qúy vị về thế nào là Vô thường. Việc làm thứ ba, là cuối cùng khoảng 10 phút cho qúy vị đặt nghi vấn cho buổi thuyết trình hôm nay. Cách làm việc của chúng ta là như vậy đó, qúy vị đồng ý không?
Dạ, Nam Mô A Di Đà Phật!
Hôm nay, giống như lớp học vừa tu và vừa học, lúc nào tu thì tụng kinh, lúc nào học cũng học kinh để hiểu pháp. Đề tài thuyết trình hôm nay là đề tài: “Vô Thường.”
Hôm nay là ngày Thứ Bảy, ngày 3 tháng 3 năm 2012, xin thuyết trình và cống hiến qúy vị về đề tài: “Vô Thường là phương pháp tu học.”
Bây giờ qúy vị hiểu thế nào là vô thường, trong chúng ta có ý kiến nhỏ có cơ hội để phát biểu. Qúy vị cứ nói vô thường nhưng qúy vị phải hiểu Vô thường là như thế nào?
(Phần góp ý của các Phật tử trong Đạo Tràng Chùa Cổ Lâm)
++++++++++++++++++++++++++++
Xin trình bày với qúy vị, trước nhất mỗi vị trong chúng ta trình bày đều đúng, không ai là không trúng.
Vô tức là không, Thường là hằng (luôn luôn trôi chảy), cái gì mà luôn luôn trôi chảy, không đứng yên 1 chỗ thì gọi là Vô thường.
Theo định nghĩa:
Define:
Vô thường: Tiếng Anh: Impermanence,
Tiếng Hán Cổ:無常, tiếng phổ thông: wúcháng, tiếng Sanskrit: anitya; và tiếng Pali là anicca; tiếng Nhật-Japanese là mujō.
Những ngôn ngữ này đều nói là Vô thường.
Vô: là không, thường là hằng, cái gì đều trôi chảy, không thường hằng thì gọi là Vô thường.
Có nhiều triết gia xưa và nay cả trước đây hơn 2000 năm cũng có định nghĩa chữ Vô thường và có 2 triết gia nổi tiếng nhất và chúng ta lấy 1 triết phương Tây và 1 triết gia phương Đông.
Triết gia phương Tây thì mình đại diện cho Ông triết gia Hy Lạp, Greek philosopher, Heraclitus , 535 – c. 475 BCE, born in the sixth century BCE.
Không ai tắm hay lội 2 lần trong 1 dòng sôngNobody can step or bathe twice in the same river
Theo triết gia phương Tây: Mọi vật luôn luôn thay đổi.
Nothing stands, everything is changing and flowing.
Các Pháp luôn luôn thay đổi và luôn luôn trôi chảy (flowing).
Đó là triết gia phương Tây nói như vậy đó.
Còn triết gia phương Đông là Lão Tử, ở thế kỷ thứ tư, và nói rằng:
“Thệ giả như tư phù, bất xả trú dạ?” (Mọi vật trên thế gian này lúc nào cũng trôi chảy như thế này ư?)
Đây là hai triết gia, 1 là đại diện cho phương Tây và 1 là đại diện cho phương Đông.
Vậy nghĩa vô thường này chỉ là hai khái niệm thôi.
Những triết gia này đã hơn 2000 năm nay chỉ nói Vô thường là khái niệm thôi.
Những triết gia này đã hơn 2000 năm nay chỉ nói Vô thường là khái niệm thôi.
Nãy giờ mình nói là hai triết gia, 1 là đại diện cho phương Tây và 1 là đại diện cho phương Đông.
Còn bây giờ, qúy vị biết Đức Phật nói thế nào không?
Đó là Vô thường và cái thứ hai là Vô thường là nguyên tắc của sự sống.
Bây giờ qúy vị hãy xem Phật giáo nói “Vô thường là nguyên tắc của sự sống” thì rất là tích cực.
Qúy vị thấy mình gieo hạt giống xuống đất, khoảng thời gian thì ra cây bắp rồi ra trái bắp. Rồi mình sinh ra đứa bé, 1 đứa con nếu là con trai thì thành cậu thanh niên, con gái thì thành cô thiếu nữ. Theo Phật giáo thì nhờ Vô thường, luôn luôn thay đổi thì mình mới gieo hạt bắp, 1 thời gian mình có trái bắp, cây bắp.
Nhờ vô thường thì em bé trở thành cô thiếu nữ thật đẹp, em bé thành cậu thanh niên khôi ngô tuấn tú. Còn nếu không có Vô thường thì chúng ta chỉ đứng yên 1 chỗ thôi à. Qúy vị đồng ý không? Nhờ Vô thường nên chúng ta lúc nào cũng thay đổi từ là 1 em bé nay thành cô gái, thiếu nữ, chàng trai thì mới có sự sống. Còn nếu không có Vô thường chúng ta có thể thành người biết tu tập tích cực không?
Nếu nguyên tắc Vô thường là 1 khái niệm thì ai định nghĩa cũng được hết. Nếu biết được Vô thường thì mấy năm trước mình thấy mình là cô thiếu nữ, 1 chàng thanh niên…
Qúy vị thấy không? Vô thường đây là nguyên tắc sống, nhờ cái đó mình mới có sự sống của mình đó.
Bây giờ cái thứ ba, Vô thường là một phương pháp tu học.
Như mình là người Phật tử, mà khi sanh ra không có duyên để tiếp xúc Phật pháp, giáo pháp, tiếp xúc với chư Tăng, và nơi chùa chiền và đạo tràng tu học.
Như vậy, chúng ta có biết được “Vô thường là một phương pháp tu học” không qúy vị?
Thì chúng ta không bao giờ biết, mà người Phật tử, có tu có học về giáo lý, tụng kinh niệm Phật thì mình có phương pháp để mà thực hành. Qúy vị đồng ý không?
Nếu qúy vị mà không có hiểu được phần này, thì ai nói cũng giống nhau thôi à. Đời là vô thường, hay mọi thứ đều là vô thường. Ai nói cũng như nhau, nhưng cái hay là Phật tử của mình có tu có học, có tỉnh thức, có hiểu giáo lý đức Phật cho nên mình biết được khi mình 1 tuổi, rồi 5 tuổi, 10 tuổi, 15 tuổi, và biết là Vô thường là nguyên tắc của sự sống. Qúy vị đồng ý không?
Người mà có tu có học, có tiếp xúc được chư Tăng, tiếp xúc được ánh sáng của đức Thế Tôn. Thì lúc đó, chúng ta biết được “Vô thường là một phương pháp tu học”.
Còn nếu qúy vị không biết được Vô thường thì qúy vị ngồi đây làm chi? Cho nên qúy vị hiểu được giáo pháp như vậy thì mình vận dụng thời gian mình về chùa nghe pháp tụng kinh và tu học. Lúc bây giờ, “Vô thường là một phương pháp tu học” và tại sao là một phương pháp tu học?
Là người Phật tử có tu học thì mình mới biết tu học, biết về nơi đây là nơi chốn tu học. Mình là người tỉnh thức mình biết giáo pháp của đức Thế Tôn, nên mình biết về chùa tu tập. Nếu mình nói “everything is changing, mọi vật đều vô thường”, và ai nói cũng được hết mà người ta cũng như bao nhiêu người khác không hiểu gì hết, sống rồi ra đi cũng giống nhau. Nhưng người Phật tử có tu học, có hiểu giáo pháp của đức Phật, hiểu được lời dạy của chư Tăng, hiểu được ánh sáng của đức Thế Tôn thì qúy vị mới về đây, tụ tập đạo tràng nơi đây, tu Bát quan trai nơi đây, khi chúng ta hiểu được như vậy thì mới hiểu biết “Vô thường là một phương pháp tu học”, qúy vị đồng ý không?
Nếu không nghĩ đó là phương pháp tu học thì qúy vị đâu cố gắng về đây tu tập. Vì mình biết Vô thường thì mình tận dụng thời gian để tu và lúc này Vô thường là một phương pháp.
Còn ai cũng hiểu đời là vô thường, nhưng nếu mà mình không biết tu tập, tiếp xúc được giáo pháp của đức Phật, không gần gũi được chư Tăng. Không có gần gũi được đạo tràng tu học và gần gũi ánh sáng của đức Thế Tôn. Lúc bấy giờ thì mọi người đều giống nhau, mỗi chúng ta là một người tỉnh thức. Mỗi chúng ta sẽ là người giác ngộ, Đức Phật là Người đã Giác ngộ, chúng ta là những người, những chúng sinh sẽ và đang, đang và sẽ giác ngộ từng phần, từng giai đoạn, từng phần, từng phần.
Qúy vị hiểu hết chưa? Mình phải hiểu mỗi chúng ta đều có giác ngộ, không ít thì nhiều, nhưng mà giác ngộ của mỗi chúng ta là giác ngộ từng phần, từng phần (step by step). Qúy vị đồng ý không? Khi mà giác ngộ tới, cái hiểu của chúng ta tới, cái phương pháp tu tập của chúng ta tới, cái hành trì của chúng ta tới thì ánh sáng đó tới thì bóng tối đó sẽ đi. Cái hiểu, cái giáo pháp đó có, thì cái mà chúng ta không hiểu biết sẽ đi. Đó là giác ngộ của chúng ta, nhờ tiếp xúc được với chư Tăng, thì cái giáo pháp của đức Phật chúng ta càng ngày càng hiểu và mình cứ thực tập như vậy đó, thì mỗi chúng ta đều có hạt giống giác ngộ, đều có tỉnh thức. Qúy vị đồng ý không?
Chứ mà qúy vị cứ nói thao thao, mà qúy vị không gần gũi được đạo tràng tu học, không có gần gũi được giáo pháp thì qúy vị đâu hiểu được Vô thường là gì? Và “Vô thường là một phương pháp tu học”, qúy vị đồng ý không?
Khi biết là phương pháp tu học, nên qúy vị mới đến tụ tập nơi đây và mới gắng tu học, vì tuổi càng ngày càng thay đổi, thì mình vận dụng cái đó để tu học.
Đó nguyên tắc thứ ba, Vô thường là một phương pháp tu học, qúy vị đồng ý chưa?
Bây giờ, như qúy vị nói về pháp thì thành, trụ, hoại, không.
Bây giờ, nói con người thì sao? Đó là sinh, già, bịnh, chết, và đây là vô thường mà mình đang học.
Sinh có vô thường không? nếu nói về con người thì sinh, già bịnh, chết. Sinh có vô thường, nếu mình sinh ra nếu không vô thường thì sao đứa bé nhỏ (baby) thành em bé, thành cậu bé, thì vô thường không?
Nếu khi mình tiếp xúc, mình hiểu rõ đời sống của mình. Đó là nói sinh, còn già có vô thường không? Qúy vị ai cũng để trong phòng bức ảnh mình lúc 18, 20 tuổi, để trong fòng trước mặt mình mỗi sáng thức dậy đều nhìn và hỏi Bạn là ai? Who are you?
Các cô, các cậu, các chú cũng để bức tranh và tự hỏi, cách nay khoảng 40 năm nữa thì tôi không phải là như vậy đâu?
Mình thấy và làm bức ảnh rất đẹp để trước mặt mình trong phòng. Rồi mình sẽ nói “Ông coi nè cách đây 45 năm tôi như vậy đó? Ông thấy khác liền đó.” Qúy vị đồng ý không?
Rồi ông nhà sẽ nói: “Bà nói vậy chứ cách đây 40, 45 năm thì khác, còn bây giờ hỏi bà sao, nhìn bà 2 cái khác hay giống.”
Qúy thấy không, khi mình so ra thì cách đây 45 năm, thì mỗi sáng qúy vị thức dậy, thì qúy vị chải đầu, sinh hoạt cá nhân xong thì sẽ ngồi thiền, ngồi niệm Phật, xong khi tỉnh táo, mở mắt ra qúy vị sẽ nhìn rồi qúy vị nói “trời cách đây 40, 45 năm má như vậy đó con, trẻ và đẹp.” Nhưng để ông xã, con đi rồi mình mới để trước mặt thì hiện tại thì sao, hai cái khác nhau. Nhưng người mình là người có tu học, có hiểu biết thì mình sẽ nghĩ hôm nay mình không còn trẻ như năm xưa, và hiểu là vô thường. Qúy vị đồng ý không?
Nhờ có vô thường thì mình mới thấy mình già, thì lúc đó mình mới cố gắng nghe Sư Ông, khi Ôn nói "tuần tới có khoá tu, hay tuần sau có khoá tu" thì khi mình là người tỉnh thức, mình nghe có khoá tu học thì mình về chùa liền.
Xin hỏi qúy vị là tại sao mình đi liền?
Vì bây giờ mình còn khỏe, bước 1 bước được thêm bước nữa được. Bây giờ 24 giờ lo cho gia đình rồi, sắp xếp thì giờ, lo cho tụi nhỏ 6 tiếng, dồn lại 12 tiếng, mỗi ngày để dành cho tui 1 tiếng để mỗi tuần tui lên chùa tui tu. Qúy vị đồng ý chưa? Qúy vị phải làm bài toán như vậy đó. Mỗi ngày tui sống với ông là 3, 4 tiếng rồi, tui sống với con cái là 2, 3 tiếng, tui nấu ăn cho nó, tui làm đủ thứ hết, tui quét dọn hết rồi. Bây giơ tui đi làm ở ngoài 6 tiếng, qúy vị thấy chưa? Ông phải nhớ buổi sáng dành cho tui nửa tiếng, buổi chiều dành cho tui nửa tiếng. Bây giờ tui dành thời gian tu tập cho tui rồi, cách đây 45 năm là tui không phải là như ri, thấy hình như này, vậy tui biết tui không còn giống như trước nữa. Bây giờ tui tỉnh thức nên tui cố gắng tu tập. Tui cố gắng về chùa tu học, nghe Sư Ông, Ôn mà tổ chức khoá tu mỗi tháng mỗi kỳ thì dù ông hay mấy đứa con nói gì thì nói, tui sắp xếp thời gian, Má sắp xếp thời gian về chùa để tu đó. Bây giờ tui về chùa cố gắng tu tập. Nếu tu tập tốt tui độ cho ông nữa nha. Những người không tỉnh thức thì đi shopping, hay đi tiếp bạn bè hay nói chuyện này chuyện kia. Nhưng người có tỉnh thức thì đi về chùa nghe chư Tăng giảng dạy nói pháp, tiếp xúc giáo pháp đức Phật, cái quan trọng là qúy vị gần gũi với nhau. Cộng đồng tu tập là như vậy đó. Các qúy vị nhớ, vì khi ở nhà tu tập, nếu mình đã dặn với mình là mình sẽ đang ngồi thiền 15 phút, rồi nhìn qua nhìn lại không có ai hết, thôi mình ngồi 5 phút thôi. Qúy vị đồng ý không?
Còn nếu bây giờ, một đạo tràng tu học có bàn bè, có thầy, có những nụ cười, cùng với nhau như vậy đó, thì mình thấy. Khi nghe Sư Ông, chư Tăng nói khoảng 1 tiếng, mà sao chỉ 15 phút mình đã muốn dừng mình coi có giống ai không? Nhờ cái cộng đồng người ta quy định thời gian là 1 tiếng, 1 tiếng rưỡi thì bấy giờ mình phải cố gắng. Không được giống như ban nãy ở nhà nghe chưa, người ta 1 tiếng thì ít nhất mình cũng được 45, hay 50 phút. Hoặc người ta 1 tiếng thì mình cũng làm được. Qúy vị đồng ý không?
Chính vì vậy, cộng đồng tu tập là nương tựa người này, nương tựa người kia với nhau. Sống có tập thể có người này người kia. Lúc bấy giờ mình mới cố gắng tu tập, khi nói 1 tiếng, 1 tiếng rưỡi người ta hành trì thì mình cũng làm được. Nhờ năng lượng của sự tu tập như vậy mình cũng theo với nhau nhịp nhàng. Qúy vị đồng ý không?
Chứ còn khi buỏi sáng ở nhà qúy vị, khi nói đến nữa tiếng, nhưng khi bị tê chân hay nghe cái gì kêu thì qúy vị nói thôi 5 phút cũng được để nghe có tiếng gì…
Vậy chúng ta phải biết cộng đồng tu tập là như vậy đó, nghe Sư Ông, nghe chư Tăng mình tổ chức khoá tu, thì chúng ta rủ nhau, rủ bạn, người thân, người thương trong gia đình, về cùng nhau tu tập. Vì chúng ta hiểu rằng cách đây 40, 45 năm mình có chừng 30 tuổi mà bữa nay thêm 50 mươi năm mình đã 80 rồi, mình chỉ còn 20 năm nữa thôi thì mình cũng gắng bước đi. Qúy vị cứ cho là 100 tuổi tròn đi, thì mình sống không có khoẻ như trước, mình biết đời sống vô thường thì mình làm toán cộng lại tôi sống với ông ít nhất 10 năm, còn bây giờ chỉ còn 20 năm thì để tui bước được bước nào tui bước chứ. Qúy vị thấy không, bởi vậy khi nghe tổ chức khoá tu học ở chùa Cổ Lâm là chúng ta gắng sắp xếp thời gian đến chùa, gắng tu tập thì đời sống tâm linh của qúy vị được vun trồng được chừng nào hay chừng nấy. Thì đời sống qúy vị sẽ được an lạc lắm. Để chút nữa nói chỗ đó thêm cho qúy vị hiểu thêm. Qúy vị đồng ý không?
Chứ người không học giáo pháp, không tỉnh thức thì họ cũng nói là “Má bây giờ 60 rồi ít năm nữa Má 65, 70, rồi lần lần sẽ ra đi.” Cứ nói như vậy rồi ra đi mà mình không vun trồng được hạt giống tâm linh, thì khi vô thường đến bất ngờ bất cứ lúc nào, rồi mình cũng phải đi. Như người Hán người ta có câu :
“Chớ đợi tuổi già mới học Phật
Mồ hoang lắm kẻ tuổi thanh xuân”
Qúy vị thấy trên bàn thờ hương linh có nhiều người trẻ, những người đang sinh ra, có người vừa mới sinh mà nếu chúng ta không vun trồng hạt giống tâm linh, không có tu tập, không có tư lương, thì vô thường đến đưa chúng ta đi bất cứ lúc nào.
Qúy vị hiểu 2 câu này chưa tức là vô thường tới dù là 1 tuổi, dù là 2 tuổi, dù còn nằm trong bụng mẹ, nằm trong trứng nước, dù là 50 tuổi, hay 70 tuổi, 80 tuổi, 100 tuổi thậm chí hơn 100 tuổi.
Một hơi thở ra mà không có hơi thở vào là sleep well. Qúy vị đồng ý không?
Để kể 1 câu chuyện có liên quan chuyện này thời đức Phật tại thế trong Kinh 42 Chương, Đức Phật hỏi “Đời người là như thế nào?”, người này giải thích như thế này, người giải thích như thế kia, nhưng cuối cùng có 1 vị tỳ kheo, vị Thầy mới nói : “Bạch Đức Thế Tôn! Đời người là một hơi thở ra mà không hít vào là sleep well. Mình nói cho đẹp Vô thường là một phương pháp tu học, tức là một hơi thở ra mà không có hơi thở vào thì Má hay Ba bye bye các con nha, hay bà ở lại tui đi nha bà. Và nếu mình là người tỉnh thức thì mình cũng nói, thôi chút tui cũng đi.
Một hơi thở ra mà không có hơi thở vào là mình đi rồi đó, vì vậy Đức Phật nói với vị Tỳ kheo ‘vậy là con đã ngộ đạo rồi đó’. Vậy đạo tràng này, chúng ta cũng hiểu đươc lời dạy của đức Phật rồi đó. Có nghĩa là "Một hơi thở vào mà không có hơi thở ra là chúng ta sleep well."
Cho nên Đức Phật nói “các con đã ngộ đạo rồi đó”, và mỗi chúng ta đã ngộ đạo rồi đó. Qúy vị đồng ý không?
Nhưng người Phật tử mình hiểu như vậy rồi, nhưng mình phải đi vượt trên cái đó nữa. Nói thêm cho qúy vị nghe vì sao người Phật tử có học Phật, hiểu pháp thì mình phải nên vượt trên điều đó nữa, qúy vị đọc theo nha:
“Dù cuộc đời vô thường
Dù sanh lão bịnh tử
Con có đường đi rồi
Không còn lo sợ nữa.”
“Though our life is impermanent,
Despite birth, old age, disease and death,
We who have already had the peaceful way,
Do not have worry and fear any longer. ”
(TNH)
(TNH)
Hai câu sau qúy vị phải nhấn mạnh, vì 2 câu đầu mình mới hiểu thôi, nhưng người có học Phật, có tỉnh thức mà thì 2 câu sau mình phải nhấn mạnh hơn. Qúy vị đồng ý không?
Qúy vị nói vì sao con có đường đi rồi. Qúy vị phải hiểu là đường gì, đường tu tập, đúng rồi trước sau ai cũng đi. Nhưng khi cmình còn hơi thở vào, ra, lúc đó mình còn sức khỏe, cho nên con có đường đi rồi nghĩa là nơi nào có tu tập, có đạo tràng có tổ chức khoá tu, nơi nào có tụng kinh niệm Phật thì mình cố gắng. Ba má đi, hay má ba đi hôm nay, con đi bữa khác v.v… Khi tu tập thì mỗi bước đi là mỗi bước đi an lạc. Cho nên khi mình có phương pháp tu, phương pháp học.
Có nghĩa là khi sáng, khi tối, nếu mình định hỏi ba hay chị tính làm gì, thì mình chỉ niệm Phật. Qúy vị đồng ý không?
Cho nên con có đường đi rồi và hay là chỗ đó đó, qúy vị đồng ý không?
Con có đường đi rồi là con có hành trì, mình làm gì thì làm mới bữa trước, mình mới 25 tuổi mình còn trẻ, còn khoẻ, cho nên nghe nói là mình còn đi mạnh mình cố gắng tu tập càng ngon lành. Thay vì mấy vị mới ngồi một chút đã bị khòm, mệt, còn mình mới 35 tuồi thôi hay vừa mới 30 tuổi thôi thì được ai khòm thì khòm nhưng tui chưa có khòm. Cho nên mình còn trẻ mình còn khỏe mình ngồi lâu hơn, biết niệm Phật, qúy vị đồng ý không?
Con có đường đi rồi, khi mà qúy vị có đường đi rồi có phương pháp niệm Phật, phương pháp tu trì thì con có đường đi rồi thì vô thường có đến, ta còn sợ gì nữa không? Không sợ nữa. Hay lắm.
Mình là người tỉnh thức, có học Phật, có hiểu giáo pháp của đức Thế Tôn, của Đức Phật thì lúc bấy gìờ vô thường có đến thì ‘con có đường đi rồi, không còn lo sợ nữa’ qúy vị đồng ý không?
Cho nên vô thường có tới thì chúng ta có đủ tư lương, có đủ hành trang, cho nên vô thường có đến lúc nào đi nữa thì chúng ta khăn gánh, đầy đủ, lên đường liền.
Khi người có tỉnh thức, thì khi vô thường tới thì mình cũng có hẹn đó nha, khi tu ngon lành thì mình nói ‘thôi còn một số việc nữa, còn 2, 3 bữa nữa tôi đi rồi.’ Rồi mình sắp sửa, sắp xếp đi nhẹ nhàng, giao việc cho người này, cho người kia. Phần này của ông này, phần này của đứa nhỏ nha, phần này của đứa lớn nha, của đứa nhỏ nha, trước khi đi mình chia đều hết. Mình có học Phật có tỉnh thức rồi mình chia ra đầy đủ hết. Phần này của bé Ba nè, phần này của bé Tư nè. Khi má hay ba đi nhớ đừng giành nhau nha con. Lúc đó mình thoải mái nhẹ nhàng, khi đó “Con có đường đi rồi, không còn lo sợ nữa”.
Thì đó vô thường có đến cần thì chúng ta đi, sống bao nhiêu năm rồi, tiếp xúc giáo pháp của Đức Thế Tôn, nên mỗi hàng ngày, hàng tuần tu tập như vậy, thì vô thường có đến thì chúng ta nhẹ nhàng thoải mái ra đi, qúy vị đồng ý không?
Còn người không có tư lương, hành trang trong cuộc sống đó, thì lúc bấy giờ ra đi thì khuôn mặt họ không tỉnh táo và lo âu. Còn người mà có tu tập, thì khi ra đi rất là tươi vui, rất an lạc. Qúy vị nắm được chỗ này không? Khi vô thường đến người có tu tập thì rất nhẹ nhàng, vì đâu có ai sống mãi năm này qua năm kia, đâu ai sống mãi 100 năm này qua 100 năm kia. Chỉ khoảng mỗi 100 năm, 120 năm là từ từ bye bye thôi. Qúy vị thấy đó, người mà có tu hành có tu tập thì dù vô thường có đến bất cứ lúc nào đi nữa cũng nhẹ nhàng ra đi.
Qúy vị đồng ý chưa? Hay lắm.
Ví dụ, qúy vị còn khoẻ còn thoải mái như vậy nè, thay vì để thời gian tu học, để thời gian về chùa, gần ánh sáng nơi đạo tràng, trang nghiêm mình gần bạn bè vậy nè, thay vì vào chùa mình lại để thời gian ở nhà mình coi cái này mình coi cái kia, tán gẫu, hoặc đi shopping này kia, thời gian nào mình đi cũng không sao hết, nhưng thời gian nào mình nghe nơi đạo tràng Cổ Lâm tu học, thì chúng ta tranh thủ đi tu học để gần gũi chư Tăng nghe được đạo pháp, thì lúc bấy giờ vô thường, có tới đi nữa thì qúy vị cũng rất nhẹ nhàng. Ra đi thoải mái nhẹ nhàng, đi trong tỉnh thức, trước khi đi là người tỉnh thức thì qúy vị dặn cái này chỗ này, cái này chỗ kia v.v… Cái này chia cho đứa nhỏ đứa lớn đâu vào đó rồi. Thì khi vô thường có đến thì qúy vị không có sợ hãi. Không có gì lo lắng đến, nếu qúy vị không nắm được chỗ này thì rất là trở ngại không hiểu rõ. Dù là trong trứng nước, dù là trong tế bào cũng ra đi. Cho nên người tỉnh thức thì vận dụng sức khoẻ còn lại, bước chân đi còn lại để cố gắng tu tập, qúy vị thấy không?
Cho nên mình hiểu được như vậy thì mình rất là an lạc. Vô thường là vậy đó, bây giờ nói thêm qúy vị nghe. Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý, cái này có vô thường không? Mắt có vô thường không? Nói chứng minh cho chúng ta luôn cách đây nhiều năm khi mình còn trẻ, còn khoẻ, thì mắt xa xa chúng ta thấy trái cây đằng kia mấy trái mình tính không sai trái nào hết đó, nhưng mà bây giờ cách 45 năm lúc đó mới 25 tuổi thì bây giờ 70 thì khi để trái cây xa xa, thì ta không biết mấy trái. Cho nên cái vô thường này là mình biết mắt là vô thường không còn sáng như trước nữa, kém dần, mình hiểu được kém dần thì lúc này mắt mình còn sáng còn đọc được kinh: Kinh A Di Đà, Kinh Thủy Sám, Phổ Môn, mắt mình còn đọc được, cho nên mình cố gắng cùng đại chúng, cùng chư Tăng đọc như thế nào thì mình đọc theo như thế nấy, qúy bạn mình đọc như thế nào thì mình đọc như thế nấy. Nếu mà đọc Nam Mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ Tát thì mình đọc được theo vì mắt mình còn sáng. Mình biết cách đây 45 năm, nhưng vì vô thường thì khi mình 70 rồi thì mắt mình không còn rõ nhưng mình vẫn còn thấy được kinh thì mình cố gắng tu tập thời gian này. Mắt mình đủ sáng thì mình thấy kinh mình đọc theo, bây giờ Vô thường là một phương pháp tu học, qúy vị đồng ý không?
Phải hiểu như vậy đó, bây giờ tới tai nè, tai có vô thường không, nói chi tiết về con người luôn, tai hồi trước cách đây mấy chục năm dù ai nói nhỏ nhỏ mà tai nghe hết đó. Nhưng bây giờ lớn rồi cũng khoảng 60, 70 tuổi rồi, nhưng ai nói gì thay vì mình cũng niệm Nam Mô A Di Đà Phật, nhưng là người tu học mình nghe chánh pháp, nhưng ví dụ có người nói ‘hôm qua để đồ hình như chị này lấy hay sao đó?’ thì tai mình nghe liền, như vậy mình đừng nghe, mà đạo tràng đại chúng mình nên nghe đang tụng kinh niệm Phật như vậy đó. Khi đại chúng tụng câu nào mình nghe tụng theo câu ấy nghe như vậy mới có ý nghĩa.
Qúy vị thấy không? Khi nào nghe ai mà nói nặng thì sao? Người ta đọc phần trước, mình học cái phần sau. Đó là ông đi trước tui đi sau. Đó là đọc trước tai không nghe rõ, nhưng biết vận dụng tai còn rõ thì ai tụng gì thì mình tụng theo. Thì mình biết tai là vô thường là như vậy đó.
Bây giờ mũi thì sao, mũi cũng vô thường, đến khi 70 tuổi thì mũi cũng vô thường, không còn đẹp như mình nhìn vào bức tranh còn trẻ nữa. Khi xưa mình để mũi mình hít mùi khác, bây giờ mình để mùi hít giáo pháp. Nghe được, mình hiểu, nếm được giáo pháp thì mình cố gắng tu tập.
Bây giờ lưỡi cũng vậy, nó cũng là vô thường, cho nên ai nói gì thì nói. Còn lưỡi mình nếm được vị ngọt của giáo pháp. Mình phải hiểu vấn đề đó, mình hiểu được giáo pháp.
Cái vị chư tôn đức, các vị đồng tu của mình nói ra cái gì mà mình nếm được pháp lạc thì gọi là nếm pháp lạc. Mình biết lưỡi mình ăn uống vẫn còn ngon lành nhưng nếu là người tu, thì mình nếm được pháp lạc.
Bây giờ đến thân, nói chi tiết cho qúy vị thấy nha.
Một tuổi rồi thành cô cậu thanh niên 25 tuổi, thời gian nữa có con, có cháu thì 50 tuổi rồi ít lâu sau đến 75 tuổi, rồi 100 tuổi thân thành vô thường. Người ta gọi là changing, ta cũng thấy lúc nào cũng thay đổi.
Một tuổi rồi vài 30 năm sau, nhìn qua nhìn lại ai cũng còn trẻ hết, mình biết thân mình vô thường như vậy đó thì mình sẽ cố gắng tu tập khi mình còn trẻ còn khoẻ còn tụng kinh niệm Phật, còn thấy được chữ chừng nào thì qúy vị phải cố gắng niệm Phật được, cố gắng mỗi bước đi của chúng ta là mỗi bước đi an lạc.
Mắt thấy, tai nghe, lưỡi nếm được pháp lạc, qúy vị thực hành được như vậy, chúng ta tận dụng được như vậy, chúng ta cố gắng tu tập, thì trong quá trình mình hiểu được giai đoạn như vậy thì từ một đến 25 hoặc từ 1 đến 50 hiểu được giáo pháp Đức Phật. Có người thậm chí tới 70, 75 năm mới tiếp xúc được giáo pháp đức Phật. Vậy khoảng thời gian còn lại, thì mình cố gắng tu học vì mình còn khoẻ. Nếu người nào mới sinh ra có môi trường tốt tiếp xúc được giáo pháp của đức Phật, thì hạnh phúc cho người đó. Còn có những người đâu có ai là sinh ra được trong môi trường tốt, nếu mình không có biết giáo pháp của đức Phật, thì sinh ra ở được xứ giàu sang, sinh ra nơi tốt mà qúy vị không có chùa chiền, không có chư Tăng, không có ánh sáng của đức Phật thì bấy giờ, người ta sẽ rỉ tai và dụ qúy vị thì lúc bấy giờ qúy vị sẽ bỏ đạo của mình, qúy vị đồng ý không? Cái môi trường mà chúng ta không gieo hạt giống thì chúng ta không cố gắng vun trồng, thì sinh ra đời sau thiếu phước, sinh ra những nơi biên địa, không gặp được chư Tăng, chùa chiền, sinh ra nơi đó gặp những tôn giáo khác bắt theo thì mình từ từ bạn bè rủ mình, thì mình bỏ đạo Tổ Tiên của mình, đạo Ông Bà của mình. Nhưng người Phật tử hiểu được giáo pháp của Đức Phật, chúng ta cố gắng làm gì thì làm, chúng ta luôn cố gắng Tam Bảo là quan trọng nhất. Hiểu được thì không bao giờ bỏ, như bữa trước nói “dù ai nói ngã nói nghiêng, lòng ta vẫn vững như kiềng 3 chân (Phật, Pháp, Tăng)”.
Mình hiểu được như vậy thì mình có đủ duyên mình tiếp xúc được giáo pháp đức Phật, 50 tuổi hoặc 55 tuổi, 75 tuổi mình nghe hiểu pháp được rồi. Nhưng những bạn trẻ ở tuổi này mình cố gắng thì qúy vị cứ chú ý xem. Những người mà gieo hạt giống phước điền, người ta gieo trồng sớm thì người ta có hoa quả sớm. Còn mình có duyên gieo trồng trễ, thì lúc bấy giờ hoa quả phải trễ mà thôi. Ví dụ, mình nói trời ơi tui mới đi chùa hai năm nay mà tui tu gắt củ kiệu mà không thấy gì hết. Hai năm nay tui hiểu giáo pháp của đức Phật rồi đó chớ, mà tui chưa nắm bắt được cái gì cả. Nếu qúy vị nói như vậy thì chưa hiểu được Phật pháp lắm, những người nào chưa tiếp xúc giáo pháp lắm, thì lúc còn trẻ còn khỏe, thì người ta đủ duyên sẽ gặp những điều lành, dữ thời đưa đi. Lúc nào người ta có tu tập thì năng lượng tâm linh của người ta cũng có. Cho nên thỉnh thoảng mình không hiểu, thì nhiều khi có người nói thỉnh thoảng tôi cũng đi chùa nhưng mà sao tui gặp những điều không hay. Nếu nói như vậy là chưa hiểu được giáo pháp của Đức Phật. Như vậy, qúy vị cố gắng tận dụng thời gian còn lại, mỗi bước chân qúy vị còn khoẻ nè, mỗi cái tay qúy vị cầm được kinh nè, mỗi cái mắt còn khoẻ qúy vị còn nhìn được dòng chữ kinh. Mỗi lời các bạn tụng mình tụng theo kịp, thì mình vận dụng thời gian cùng với gia đình, với bạn bè, với chư Tăng để tu tập, thì khi vô thường đến mình cũng an lạc ra đi. Khi mình biết được vô thường và luôn luôn chuyển biến thì chúng ta cố gắng tu tập. Hiểu được như vậy thì qúy vị rất là an vui.
Qúy vị đọc theo một bài kệ nữa:
“Ngày nay đã qua,
Đời sống ngắn lại,
Hãy nhìn cho kỹ,
Ta đã làm gì?
[Đại chúng, hãy cùng nhau tinh tấn,
Thực tập hết lòng,
Sống cho sâu sắc và thảnh thơi,]
Đại chúng, hãy tinh cần, tinh tấn,
Như lửa cứu đầu
Hãy nhớ vô thường,
Đừng để tháng ngày,
Trôi đi oan uổng"
Trôi đi oan uổng"
“Today passed,
Our life shortens,
Look at it carefully,
What did we do?
The great assembly, make an effort together,
[Practice the Buddha’s teachings wholeheartedly,]
Like fire on the head,
Like fire on the head,
Live deeply and relaxedly,
Remember impermanence,
Do not let months and days
Elapse uselessly.”
Elapse uselessly.”
(Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Nhật Tụng Thiền Môn năm 2000. Hà Nội: Nhà Xuất Bản Tôn Giáo, 2004, tr. 223.)
Nam Mô A Di Đà Phật!
Trước khi dứt lời một lần nữa chúng con kính chúc Hoà Thượng Viện Chủ và các Chư Tôn Đức Tăng ni, và đại chúng sức khoẻ dồi dào, thân tâm an lạc và đem năng lượng hôm nay và ngày mai cho chính mình và người thân người thương trong gia đình của chúng ta.
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật!
Thích Trừng Sỹ
